Is de coronacrisis een geestelijke crisis?
Wellicht dat het u ontgaan is, maar regelmatig worden christelijke leiders in de media gevraagd hun licht te laten schijnen op de huidige maatschappelijke crisissituatie. Verschillende malen las ik in kranten en op online platformen de mening van geestelijke leiders ten aanzien van christelijke complotdenkers en antivaxers. Het is schokkend te merken hoe ongenuanceerd en eenzijdig deze leiders zich uitlaten over de mensen die zij behoren te leiden (en die zich ook op een gezonde manier willen láten leiden). Door mensen weg te zetten als antivaxers en complotdenkers werken ze actief mee aan de polarisering en stigmatisering. Hoe hard komt het over als leiders, die algemeen geliefd en gerespecteerd zijn, zich bedienen van deze bedenkelijke kwalificaties? Mede daardoor zijn er verloren zonen en dochters die onnodig leven in angst, stress, disharmonie en dissonantie. Christenen zijn op zoek naar een plaats waar ze gezien en gehoord worden, waar ze mogen komen met hun twijfels en zorgen over het regeringsbeleid.
We strijden tenslotte niet tegen mensen maar tegen ideeën en psychologische processen die ziekmakend en vernietigend zijn.
In de achterliggende twee jaar mis ik überhaupt genuanceerde en kritische geluiden van kerkleiders en dominees ten aanzien van de aanpak van de coronacrisis en de onderliggende mechanismen. Het denken werd (voor het grootste gedeelte) aan de individuele gelovige overgelaten. Daar is op zich niets mis mee, maar met een leiderschapsvacuüm wel. Er werd en wordt (te) weinig werk gemaakt van gezamenlijk debat en gemeenschappelijke vorming van standpunten. Het is dan voor mij ook onbegrijpelijk dat leiders niet inzien dat sociale wezens die we zijn zelf op zoek gaan naar groepen waar we die gezamenlijke duiding wél kunnen geven.
De geestelijke leiders die met enige regelmaat in de krant verschijnen zijn zonder uitzondering auteurs van vele boeken. Ze grossieren in lezingen, preken en uitingen in de media. Mensen van statuur dus; intelligente en wijze mannen en vrouwen die de potentie hebben om in een crisis een enorme bijdrage te leveren. Normaal gesproken zijn ze in staat om zich liefdevol, kritisch en genuanceerd uit te drukken. Ze droegen doorgaans bij aan een pluriform geluid in de samenleving. Zelf heb ik veel van hen geleerd en houd ik hen in grote achting.
Ik wil in deze bijdrage dan ook geen mensen aanvallen of bestrijden. We strijden tenslotte tegen ideeën en psychologische processen die ziekmakend en vernietigend zijn. Ik heb vragen, heel veel vragen. Leiders, waar is uw kritische bijdrage aan het debat rondom het coronabeleid van de regering? Waar is uw genuanceerde en pluriforme geluid? Het standvastig staan voor de waarheid en de vrijheden wordt node gemist. Waarom spreekt u zich niet uit tegen censuur, propaganda en negatieve beeldvorming op nieuwsplatforms? Waarom ageert u niet tegen de psychologische manipulatie van de regering?
Ik lees dat u zich zorgen maakt over complotdenken en extremistisch gedachtegoed. Terecht! En maakt u zich ook zo’n zorgen over de psychologie van het massadenken dat zich net zo extreem ontwikkelt (zie ook de prachtige bijdrage van Mattias Desmet bij ‘De Nieuwe Wereld’: https://youtu.be/N814IP5ZjH0)? heeft zich vast verdiept in de mechanismen onder de bovenstaande fenomenen. U bent bekend met de angsten, eenzaamheid, leegheid en het gevoel van disconnectie onder de mensen. U hebt zeker ‘complotdenkers’ gesproken en begrepen wat hen drijft. U weet hoe ze denken en hoe zij tot hun conclusies komen. U hebt hun nood gevoeld, hun pijn ervaren. Maar heeft u dan ook écht naar hen geluisterd en hen begrepen? Ik vrees soms van niet.
De Bijbelse boodschap kan juist in deze tijd verbinden, hoop bieden en vertrouwen terugbrengen. Het kan kloven dichten, groepen verenigen en polarisatie tegengaan. Uw leiderschap kan alle mensen weer wijzen op de waarde die we hebben in God. Uw gebalanceerde standpunten kunnen mensen weer van een nieuw doel voorzien, zoals het omzien naar elkaar, het luisteren naar de ander, voor elkaar bidden, samen huilen en rouwen. Breng mensen thuis. Laat hen weten dat ze gehoord en gezien worden. Geef vanuit Gods Woord betekenis aan ziekte, lijden en de dood. Wijs hen op transformatie en nieuwe geboorte in moeilijke situaties. Draai er niet omheen. We leven in een ongelofelijk moeilijke tijd. Erken dat! Geef een analyse van het maatschappelijk discours die gebaseerd is op gerechtigheid, waarachtigheid en wijsheid. Zie de tekenen van de tijd en geef daar duiding aan.
Ik vraag u nogmaals, waar bent u?